Adaptatie (aanpassing)
De Yamaha WX5 en Yamaha WX11 zijn bijzonder geschikt voor mensen met sterk verminderde spierkracht en longvolume. Maar dat is pas de helft van het verhaal. Om tot een bevredigend resultaat te komen moet het muziekinstrument ook vaak aangepast worden. Moeilijk? Welnee. Er is altijd wel handige doe-het-zelver te vinden. Er zijn allerlei aanpassingen te verzinnen zodat iedere deelnemer op zijn eigen unieke manier het instrument kan bespelen.
Microfoon statieven
De belangrijkste aanpassing is er voor te zorgen dat de WX5 met een zelfgemaakte adapter op een microfoonstandaard bevestigd kan worden. Dit kan op een aantal manieren. Wij hebben voor een hele solide oplossing gekozen. De technische dienst van het Rijndam revalidatiecentrum heeft 2 metalen flenzen en een moer aan elkaar gelast, deze hebben ze permanent aan de behuizing van de het instrument gemonteerd.
Dit is een ingrijpende oplossing. Het instrument moet hiervoor uit elkaar gehaald worden en er moeten vier gaatjes in de behuizing worden geboord.
Maar er zijn ook minder rigoureuze oplossingen. Dit is een stukje huisvlijt een familielid van een van onze deelnemers. Er zijn extra lage statieven en dat is handig als het instrument tussen de benen van de deelnemer moet worden geplaatst. Sommige muzikanten gebruiken hun rolstoel-blad als ondersteuning voor hun armen. Dan gebruiken we een normaal statief maar deze is dan wel een stukje ingekort (tussen de 20 en 30 cm).
Armondersteuning
Vaak is het zo dat de muzikant extra arm-ondersteuning nodig heeft om op het instrument te kunnen bespelen.
Soms is een stapeltje handdoeken al genoeg. Voor Willem gebruiken wij materiaal uit de bouwmarkt; een verfroller, een stuk pvc-buis en een lijmklem.
Een aantal leerlingen hebben zelf aanpassingen die uitstekend helpen bij het spelen. Zo gebruikt Donovan hier zijn Robotarm (Exact dynamics).
Avram maakt gebruik van zijn beweegbare armsteun ‘Top’ van het merk “FOCAL”.
Instellingen op het instrument en de geluidsmodule
Een belangrijke instelling van zowel de WX5 als WX11 is de gevoeligheid. Deze instelling is bepalend hoe hard men moet aanblazen om geluid te produceren. De gevoeligheid kent vijf niveaus van “Hard naar Soft”. Dit instellen gebeurt door op het instrument zelf een bepaalde toetsen combinatie te maken. Voor de WX5 is dat de setup knop + de up 2 octaaf toets – naar “Hard” en de setup knop + de down 2 octaaf toets – naar “Soft”. Voor een meer gedetailleerde beschrijving kunt u het beste de handleiding raadplegen. Gebruiksaanwijzingen vindt u bij het download gedeelte van deze site.
Voor de WX11 is het net weer anders.
De setup knop + de up 3 octaaf toets – naar “Soft”.
De setup knop + de up 2 octaaf toets – naar “Medium Soft” enz.
Ook bij de WX11 is het raadzaam de handleiding te raadplegen.
Ook op de VL70 zijn er ook belangrijke instelling die met de gevoeligheid te maken hebben. Er is een parameter die “breath curve” heet. Deze wordt het liefst neutraal ingesteld. Deze breath curve werkt alleen als men “breath mode = breath control” heeft gekozen. De andere mode “breath mode = velocity” heeft deze instelling niet. Of men kiest voor breath control danwel velocity hangt sterk af van het instrument dat men gebruikt. Een trompet klinkt het best met breath control, een gitaargeluid speelt veel fijner met velocity.
De volgende instellingen gebruik wij. Alle schakelaartjes staan naar links behalve “fing”. Hierdoor staat het instrument in blokfluitzetting (C).
De “wind gain” en de “wind zero” zijn ook erg belangrijk! U kunt ze instellen met een schroevendraaier. Als het instrument te zwaar aanblaast dan moet u mogelijk deze instelling aanpassen.
De WX5 heeft twee verschillende mondstukken. Wij gebruiken het liefst de blokfluit mondstukken. Het riet-mondstuk speelt lastiger, maar het maakt het wel mogelijk om bijvoorbeeld vibrato aan het spel toe te voegen.
Het is nogal lastig om de WX5 precies goed af te stellen. Dit heeft vooral met het cantelier te maken (ijzere staafje in het mondstuk gedeelte). Hierdoor kan de VL70 nog wel eens ontstemmen. Je kunt dit gelukkig in het display waarnemen. Een keer aan en uit zetten en alles is weer in orde.
Het bovenste display laat zien dat het instrument goed is gestemd.
Andere handige hulpmiddelen
Evelien heeft onvoldoende gevoel in haar vingertoppen. Zij speelt voor de spiegel. Zo ziet zij of haar vingers op de goede noot staan.
Een andere aanpassing die zij gebruikt zijn stukjes vilt en kurk op de kleppen die zij gebruikt. Hierdoor glijden haar vingers niet weg en hebben we het oppervlak van de kleppen vergroot. Aan de achterzijde hebben we de octaaf kleppen laten vervallen door deze af te schermen met een stuk pvc.
Wij gebruiken soms een rietje in plaats van het originele mondstuk. Dit rietje zorgt voor de juiste afstand en de juiste hoek om het instrument te kunnen bespelen. Sinds kort hebben we een nog betere oplossing. De firma Endamed heeft ons een aantal hulpstukjes uit de beademingsapparatuur gesponsord. Deze passen precies op het instrument en zijn een prima alternatief voor de bestaande mondstukken.
Aanpassingen voor de Magic Flute
Marleen speelde eerst nog op de WX5. Sinds kort is Marleen overgestapt op de Magic Flute. Ook bij de Magic Flute hebben we weer een slim truckje toegepast. Marleen kan haar hoofd onvoldoende bewegen. Zij beweegt de fluit nu met haar hand. Deze truck komt van Maike Hinz uit Duitsland. Maike bedankt!
Er zijn al meer aanpassing bedacht. Zo past de Magic Flute prima op een microfoonstandaard. Wel zo handig als men moet optreden in een band.
Gebruikers met cerebrale parese hebben vaak baad bij een groter mondstuk. Op de foto Reuben Hoeksema, eigenaar van de geluidstudio Hoekstudio.
Een ander handig hulpmiddel, de Magic Flute Stop. Deze zorgt ervoor dat de Magic Flute niet buiten het bereik van de gebruiker kantelt. Op de foto Iscar Boom van de “first aid band”.
Alle aanpassing zijn verkrijgbaar bij de importeur van de Magic Flute.